Καρκίνος του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι η συχνότερη κακοήθεια του πεπτικού συστήματος. Στις Δυτικές κοινωνίες είναι ο δεύτερος σε συχνότητα και αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο του πνεύμονα.
Διακρίνεται σε αυτόν του κόλου και στον καρκίνο του ορθού, οι οποίοι συχνά αναφέρονται μαζί ως ορθοκολικός καρκίνος.
Προσβάλλει άτομα >30 ετών και συχνότερα 60-70 ετών. Στις γυναίκες εντοπίζεται συνήθως στο δεξιό κόλον (δεξιό τμήμα του παχέος εντέρου) ενώ στους άνδρες στο ορθό.
Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 30.000 άτομα που αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά λόγω καρκίνου παχέος εντέρου και κατάφεραν να βγουν “νικητές”.

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ

Σχεδόν πάντα αποτελεί εξέλιξη πρώιμων βλαβών, που χαρακτηρίζονται ως “προ-καρκινωματώδεις”, οι πιο συχνές από τις οποίες είναι οι πολύποδες του παχέος εντέρου. Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του εντέρου προέρχονται από έναν εξαλλαγμένο πολύποδα. Η εκτομή των πολυπόδων προτού εξαλλαγούν προλαμβάνει την εμφάνιση του καρκίνου.

Προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης της νόσου είναι:

1. Κληρονομικότητα
Οι συγγενείς 1ου βαθμού ασθενών με σποραδικό καρκίνο παχέος εντέρου εμφανίζουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Επίσης υπάρχουν κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις που σχετίζονται με σύνδρομα όπως η Οικογενής Αδενοματώδης Πολυποδίαση, το σύνδρομο Lynch,το σύνδρομο Gardner, το σύνδρομο Peutz – Jeghers κ.ά. Οι γονιδιακές αυτές μεταλλάξεις δεν κάνουν τη νόσο αναπόφευκτη, απλά αυξάνουν σημαντικότατα τον κίνδυνο.

2. Διατροφή
Πληθυσμοί οι οποίοι καταναλώνουν περισσότερα ζωικά λευκώματα και λίπη εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα καρκίνου παχέος εντέρου, από αντίστοιχους που καταναλώνουν κυρίως φυτικές τροφές. Ο Δυτικός αυτός τρόπος διατροφής αλλάζει την μικροβιακή χλωρίδα του παχέος εντέρου με αποτέλεσμα την παραγωγή οξέων που προάγουν την καρκινογένεση. Αντίθετα πειραματικές μελέτες υποδεικνύουν το λίπος των ψαριών, πλούσιο σε ακόρεστα λιπαρά οξέα του τύπου ω-3, προστατεύει έναντι του ορθοκολικού καρκίνου.

3. Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου
Τόσο η ελκώδης κολίτιδα όσο και η νόσος του Crohn αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

4. Κάπνισμα

5. Γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ

Με δεδομένο ότι στην συντρηπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ο καρκίνος του παχέος εντέρου προέρχεται από κακοήθη εξαλλαγή ενός πολύποδα, το National Cancer Institute συνιστά την εκτέλεση κολονοσκόπησης σε όλους από την ηλικία των 50 ετών και ανάλογα με τα ευρήματα και το οικογενειακό ιστορικό ανά δεκαετία, πενταετία ή και συχνότερα.

ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΖΕΤΑΙ

Η εντόπιση του ορθοκολικού καρκίνου είναι κατά σειρά συχνότητας:
* Ορθό  (30%)
* Δεξιό κόλον  (25%)
* Σιγμοειδές  (20%)
* Αριστερό κόλον  (15%)
* Εγκάρσιο κόλον  (10%)

ΤΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΧΕΙ

Το αδενοκαρκίνωμα του παχέος εντέρου και του ορθού έχει μέσο χρόνο διπλασιασμού του όγκου 130 ημέρες, υποδηλώνοντας ότι απαιτούνται τουλάχιστον 5 έτη, και συχνά περίπου 10 έτη, σιωπηλής ανάπτυξης προτύ ο όγκος φθάσει σε ικανό μέγεθος να προκαλέσει συμπτώματα.

Τα χαρακτηριστικότερα συμπτώματα της νόσου είναι:

• Επί εντόπισης του όγκου στο δεξιό τμήμα του παχέος εντέρου ανεξήγητη αναιμία, η οποία προέρχεται από την μικροσκοπική αιμορραγία του όγκου, με αποτέλεσμα αδυναμία και εύκολη κόπωση.
• Επί εντόπισης του όγκου στο αριστερό τμήμα του παχέος εντέρου αλλαγή των συνηθειών του εντέρου, είτε υπό μορφή δυσκοιλιότητας είτε υπό μορφή διαρροϊκών κενώσεων, καθώς και παρουσία αίματος στα κόπρανα.
• Επί εντόπισης του όγκου στο ορθό αποβολή ζωηρού ερυθρού αίματος με τις κενώσεις (αιματοχεσία).

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ

– Λήψη ιστορικού του ασθενούς,
– Φυσική εξέταση,
– Δακτυλική εξέταση σε περίπτωση όγκου του ορθού,
– Καρκινικοί δείκτες οι οποίοι χρησιμοποιούνται κυρίως σαν προγνωστικοί δείκτες της νόσου,
– Κολονοσκόπηση και λήψη βιοψιών για την επιβεβαίωση της νόσου,
– Αξονική τομογραφία θώρακος και άνω-κάτω κοιλίας για την προεγχειρητική σταδιοποίηση της νόσου και τον αποκλεισμό απομακρυσμένων μεταστάσεων.

ΠΟΙΑ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ

Η θεραπεία του ορθοκολικού καρκίνου είναι χειρουργική. Οι επεμβάσεις διακρίνονται σε ριζικές και παρηγορητικές.

* Οι παρηγορητικές επεμβάσεις εφαρμόζονται όταν υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα ή όταν ο όγκος δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθεί.

* Οι ριζικές επεμβάσεις έχουν σκοπό την αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του παχέος εντέρου μαζί με τους λεμφαδένες και τα αγγεία του και καλούνται κολεκτομές. Για την ριζικότητα της εκτομής θα πρέοει να αφαιρούνται 4 cm περιφερικά και 7 cm κεντρικά του όγκου.

Ακτινοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί:

** Σε ανεγχείρητες περιπτώσεις, είτε λόγω μεγάλης έκτασης του όγκου είτε λόγω κακής γενικής κατάστασης του ασθενούς, προσφέροντας σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής του αρρώστου.

** Μετεγχειρητικά σε περίπτωση υποτροπής της νόσου.

** Προεγχειρητικά σε όγκους προχωρημένου σταδίου. Επίσης μη εξαιρέσιμοι όγκοι μετά από ακτινοθεραπεία μπορεί να καταστούν εξαιρέσιμοι.

Χημειοθεραπεία εφαρμόζεται συνήθως:

** Μετεγχειρητικά σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία.

** Προεγχειρητικά σε όγκους προχωρημένου σταδίου καθώς και επί μεταστάσεων ήπατος για τη συρρίκνωση των βλαβών.